Tik.Tok

5 juni 2022

Beste Jaap,

Ik schreef al een hele tijd niks. Daar heb ik wel vaker last van als het gekrakeel in de wereld me sprakeloos maakt. En dat doet het de laatste tijd behoorlijk. Wat moet je dan nog zeggen? Wat doet een observatie, een mening, een idee of een gedachte er dan nog toe? Alles is al een keer gezegd en geschreven. En maak ik het zelf niet erger door er ook weer een mening tegenaan te gooien? Waarschijnlijk wel. En toch staan mijn vingers nu op het toetsenbord, want sprakeloos toekijken, da’s het toch ook niet helemaal.

Ik zit alweer een tijdje hier in Rome en ik krijg niet alles realtime mee van wat er in Nederland gebeurt. Heel erg louterend is dat. Je gaat er patronen scherper van zien. Vanuit Rome ziet bijvoorbeeld het debatpatroon in de Nederlandse politiek er als volgt uit: de media berichten iets; de Kamer wil er een debat over; politici maken filmpjes en berichtjes op Twitter/Tik.Tok/Insta met hun eigen standpunt; die krijgen ook weer aandacht in de media; debat wordt welles-nietes tussen Regering en Kamer waarbij ze boos refereren aan elkaars social media-uitingen; waarna ze elkaar van onsportiviteit beschuldigen; daarmee weer materiaal verzamelend voor een volgend Twitter/Tik. Tok/Insta-bericht.

Zo’n debat over dat realtime archiveren van Rutte bijvoorbeeld laat van een afstandje goed zien op wat voor een politiek dieptepunt we terecht gekomen zijn. Ik kijk naar mensen die mediamomenten zoeken, alsof ze in het debat op zoek zijn naar de beste pose voor een selfie. Ik kijk naar mensen die lijken te denken dat debatteren vliegen afvangen is. Ik kijk naar gekissebis in plaats van naar een debat. Ik kijk naar onmacht die ontstaat als het debat improductief blijft.

Veel van de debatten die zo verlopen, gaan eigenlijk niet over de inhoud, maar over de spelregels en de organisatie van de samenwerking tussen regering en kamer.

Debatteren doe je op inhoud. Daar kun je van mening verschillen, agree to disagree, hard tegen hard op wat belangrijk voor je is. Een debat werkt, als rollen en spelregels niet steeds ter discussie worden gesteld, als dat fundament stevig is. Het debat over Ruttes Nokia was geen inhoudelijk debat. Dit ging over die rollen en spelregels, over hoe Regering en Kamer georganiseerd zijn, en wat daarin kan en mag, waarbij in de onderstroom van alles over de onderlinge betrekkingen en meningen over elkaar werden meegecommuniceerd. Dat zijn lagen die allemaal vragen om een ander gesprek, met een andere gespreksvorm, een andere agendering en een andere volgorde van spreken. Het vraagt onderzoekend verkennen, je eigen rol en die van de ander zien, zoeken hoe je verstrikt bent geraakt in oude patronen terwijl nieuwe technologie daar niet meer op past, het vraagt handen in eigen boezem en uitgestoken naar elkaar. Om vervolgens wijze beslissingen te nemen over hoe je je wilt organiseren.

Maar de Kamer heeft geen metapositie van waaruit ze het kunnen hebben over het bestel. Je zou wensen dat de kamervoorzitter die mogelijkheid had. En dat Kamer en Regering daar dan ook in kwetsbaarheid en beslotenheid het gesprek over zouden voeren. Ik vrees dat het er niet snel zal komen. Een Tik.Tokfilmpje waarin een zelfbenoemde held de ander de oren wast is in de huidige politiek aantrekkelijker.

Groet, Leike