Gezond verstand

15 oktober 2013

Beste Leike,

Gisteren schreef Rutger Bregman een mooi stuk op Decorrespondent.nl. Hij geeft een overdadige reeks aan voorbeelden waaruit blijkt dat het geven van gratis geld geweldig helpt. Bijvoorbeeld daklozen in een deel van Londen kosten de overheid veel geld aan opvangvoorzieningen, politietoezicht, hulpverleners en meer. Dat duurde al jaren. Op een zeker moment werd besloten hen allen £ 3.000,- te geven. Mochten ze zelf weten waaraan ze het wilden uitgeven. Wat bleek? Bij zo’n bedrag ging het niet op aan drank en ander spul, ze bleken heel zuinig en gingen het investeren. In een telefoon, een paspoort, een woordenboek, een gehoorapparaat. Na een jaar hadden ze gemiddeld pas £ 800,- uitgegeven. Ze brachten hun leven op orde. Geestig he? En zo staat het stuk vol van de voorbeelden over gratis geld dat goed werkt…zelfs in de VS.

En het staat zo haaks op hoe we ons gezonde verstand hebben ontwikkeld!

Als mensen niet werken voor hun geld worden ze lui.
Je moet hun luiheid niet belonen.
Mensen hebben prikkels nodig.
Zo bouwen we onze systemen rond dat idee van prikkels.

Ik sprak laatst een directeur van een adviesbureau. Ingewikkelde discussies in de top over variabel belonen, bonussen. Dat wilden zijn collega-directeuren. Ik vroeg hem of hij zich bewust was van al dat onderzoek dat aantoont dat variabel belonen niet werkt. Kende hij, maar hielp niet…het gevoel dat het werkt wint het van wetenschappelijk bewijs.

Zo ook bij straffen van misdadigers. Onderzoek toont aan dat zwaarder straffen niet helpt. Maar ja, ons gezonde verstand zegt dat het wel moet werken. Dus jammer voor het onderzoek, de strafhoogte stijgt.

We denken ook dat we meer werklozen aan de gang krijgen als we de stok niet alleen achter de deur zetten, maar al bij het gesprek op tafel leggen.

Wat moeten we toch met dat gezonde verstand als het onze rationaliteit in de weg zit?

groet, Jaap