Geen geheugen voor pijn

19 november 2017

Beste Jaap,

We hebben geen geheugen voor pijn (en dat is maar goed ook; er zouden niet veel kinderen geboren worden als het anders was). Van dat wonderlijke fenomeen ben ik me de afgelopen weken weer heel erg bewust geworden. Voor het eerst in jaren heb ik niet meer elke dag pijn. Heel, heel, heel erg fijn. Maar denk je nou dat ik me dat elke dag bewust ben? Welnee.

Als acupuncturist leerde ik al dat je altijd alle symptomen die mensen bij de intake opsomden, bij het vervolgconsult af moest lopen, omdat mensen niet doorhebben wat er aan klachten verdwenen is. Als ervaringsdeskundige ondervind ik het aan den lijve. Ik denk ‘wat fiets/loop/zit ik toch lekker!’. Ik ben de pijn gewoon vergeten. Heel af en toe realiseer ik me dat dat prettige gevoel voortkomt uit de afwezigheid van pijn.

Hoe anders is het dan met emoties. Jill Bolte Tayler laat in haar boek My stroke of insight zien dat de fysiologische reactie die wij emotie noemen niet langer dan 90 seconden aanwezig is. Daarna is de emotie fysiologisch uit ons lijf verdwenen. Maar zijn we de emotie na 90 seconden ook kwijt? Nee dus. Juist emoties lijken zich vast te zetten in ons geheugen. Ze ‘blijven’ aanwezig omdat we mentaal, met ons geheugen dus, het emotionele circuitje steeds weer ‘aanzetten’. Het tegenovergestelde dus van ons geheugen voor pijn.

Zou iets soortgelijks zich voordoen bij gevoelens over organisatieverandering? Dat we vooral geheugen hebben voor de verandergebeurtenissen die onze emoties raken? En een gebrek aan geheugen voor het stapsgewijs verdwijnen van waar we last van hadden?

Dit weekend sprak ik een vriend van me die heel emotioneel was over een interim-manager die er, volgens hem, een potje van maakte. Hij communiceerde niet, begreep de sector niet, zag niet wat het probleem echt was en behandelde goedbedoelende mensen onheus. Emoties liepen hoog op.

In de verkenning van wat er aan de hand zou kunnen zijn, kwamen heel langzaam ook andere verhalen naar boven. De man had ook ervoor gezorgd dat een aantal zaken beter liepen dan voorheen, dat achterstallige besluitvorming in versneld tempo tot stand kwam en dat er een systeem geïmplementeerd was dat het werkproces een stuk makkelijker maakte. Gewoon vergeten. Verdwenen achter de emotie? Of geen geheugen voor het verdwijnen van ongemak?

Zou het met positieve emoties anders zijn? Ik werkte vorige week met een managementteam dat heel blij was met de nieuwe strategie, zich geïnspireerd voelde door de activiteiten die ondernomen werden en zich helemaal op de verandering stortte. Nu moesten de medewerkers nog mee en dat zou niet makkelijk worden. Hun vraag was hoe mensen intrinsiek gemotiveerd konden worden, zodat ze hetzelfde enthousiasme voor de verandering gingen voelen.

Pas na een tijdje kwamen de inzichten dat er eigenlijk al heel veel anders was. Dat mensen al zoekend al richting strategie aan het bewegen waren en oud gedrag loslieten. Weliswaar niet langs de lijn van de inspiratie, maar door gewoon anders te gaan werken, maar toch. Was dit inzicht verscholen geraakt achter de emotie? Of kun je hier ook spreken van geen geheugen voor het verdwijnen van oud gedrag?

Ik denk dat door die combinatie van geen geheugen voor de afwezigheid van ongemak en een te groot geheugen voor emoties een blinde vlek ontstaat voor wat er aan het veranderen is.

Ik ga er de komende tijd eens opletten. Maar nu ga ik even een rondje fietsen, want ik weet niet hoe het komt, maar ik fiets zo lekker de laatste tijd.

Groet, Leike