Geef het systeem maar de schuld

4 maart 2016

Beste Jaap,

We worden ermee doodgegooid: het systeem moet anders. Politieke partijen, Tegenlicht, managementgoeroe’s, boze burgers: allemaal geven ze het systeem de schuld. Alle oude structuren, oude bazen, oude ideeën over bezit, oude ideeën over burger en maatschappij, alles wat in die oude systemen verankerd ligt, belemmeren de transformatie. Want we kantelen naar een ander tijdperk (Jan Rotmans) en we evolueren naar de participatiesamenleving (Willem-Alexander). Deze tijd vraagt om organiseren 3.0, in netwerken, waarin professionaliteit tot bloei kan komen en zelfsturing ervoor gaat zorgen dat we allemaal autonoom, individueel en maatwerk gelukkig worden Het systeem houdt dat tegen. Het systeem beknot, onderdrukt professionele ruimte, houdt mensen klein, geeft te weinig ruimte aan de burger, kost te veel geld, vertraagd.

Dus moet het systeem anders. We halen graag grote voorbeelden aan om dat te bewijzen. Jos de Blok – van Buurtzorg – voorop. Nou doet de man echt revolutionaire dingen, krijgt hij veel voor elkaar, lost problemen op waar we in bestaande structuren lang in vastliepen. Zijn visie sluit heel knap aan bij hoe we de problemen die we nu ervaren op willen lossen. Maar we vergeten vaak dat hij dat allemaal binnen het systeem doet. Hij bouwt wel een andere structuur, maar die functioneert binnen het systeem. Hij weet het systeem goed te hacken, maar hij verandert het niet. Hij vindt er zijn eigen revolutionaire plek in, en organiseert zichzelf handelingsvrijheid, en holt het systeem misschien uit, maar pakt het systeem zelf niet aan. Nou zeg ik niet dat het systeem geweldig is, dat er niets hoeft te veranderen. Integendeel, ook ik vind dat er heel veel anders moet. Maar hebben we met dat systeembashen nou eigenlijk het echte vraagstuk wel te pakken?

Ik heb een behoorlijk oude oom met een hersenbloeding en een aandoening in het autistisch spectrum. Dat laatste heeft hij al zijn leven lang, maar toen hij klein was bestond autisme nog niet. Daardoor was hij iemand die als kind al niet in ‘het systeem’ paste en voor wie nu, nu hij het systeem hard nodig heeft, een groot probleem ontstaat. Ik sjouw me suf in dat systeem om met en voor hem een goede woon/zorg-oplossing te vinden. We zijn al negen maanden onderweg en een oplossing is nog niet gevonden.Tot mijn eigen verrassing en misschien wel ontgoocheling merk ik dat dat niet zozeer aan het systeem ligt, maar vooral ook aan de mensen binnen dat systeem die niet in staat blijken wat in het systeem mogelijk is ook mogelijk te maken, maar die veel meer de belemmeringen van het systeem gebruiken. Ze kijken niet goed naar mijn oom, kijken alleen naar hun eigen stukje taak, wijzen naar elkaar als de oplossing niet nabij is, niet creatief mogelijkheden verbinden. Ik weiger dit fout te laten lopen, ik ga het voor elkaar krijgen. Maar wat ik voor elkaar moet krijgen is geen wijziging van het systeem, maar het verbinden van mensen binnen dat systeem die wat ik nu doe ook zelf voor elkaar hadden kunnen krijgen.

Aan de basis van die nieuwe wereld, dat andere systeem, waar de Jan Rotmansen zo hoog van opgeven, ligt het ruimte geven aan de professional, aan eigen initiatief, leunend op het vermogen om in dialoog en in verbinding tot resultaten te komen en over grenzen heen met elkaar samenwerken. Maar die mensen kunnen dat nu al niet! Waarom kunnen ze dat straks dan wel?

Met mijn oom komt het wel goed, daar ga ik persoonlijk voor zorgen. Maar of het met het systeem goed komt?

Groet, Leike