Game changer

27 november 2016

Beste Leike,

Ja om Trump en zijn verkiezing kun je niet heen. Heb jij dat nou ook dat je in deze tijden bijna dagelijks commentaren leest, omdat het je niet lukt in je eentje betekenis te geven aan deze gebeurtenis? Dat je –meer dan ooit de laatste jaren- erover praat met allerlei mensen in je omgeving? Om te testen of je eigen ideeën houtsnijden? Ook in jouw blogje doe je een duit in het zakje van de tallozen die hopen deze situatie beter te snappen. We leggen weleens aan groepen uit dat betekenisgeving een door-en-door sociaal proces is. Het bewijst zich waar je bij staat.

Ik weet zelf niet goed wat ik er allemaal van moet vinden. Ik vind er heel veel van, maar het zit ook vol met tegenstrijdige ideeën en gevoelens. Ik twijfel ook enorm aan mijn vermogen om te overzien wat de consequenties zijn. Brexit en Trump hebben mijn zelfvertrouwen èn mijn vertrouwen in deskundigen over de voorspelbaarheid van de toekomst niet direct versterkt.
Dus als Simon Schrama in de NRC van 19 november waarschuwt voor de ronduit gevaarlijke ideeën van T., ben ik het wel met hem eens. Dat een man zonder enige zichtbare empathie aan allerlei knoppen zit; doodeng!

Maar ik denk ook terug aan de verkiezing van Obama. Wij hadden net ONveranderbaarheid van organisaties gepubliceerd en trokken allerlei zaaltjes in met de inzichten uit dat boek. Je herinnert je ongetwijfeld dat we de mensen vroegen of zij dachten dat Obama veel zou veranderen. Weet je nog dat hele grote meerderheden vol van “Yes we can!” geloofden dat hij heel veel moois zou realiseren na de jaren Bush?
En dat wij dan aangaven dat lang niet alles kan wat je wilt? Zelfs niet als je de machtigste man ter wereld bent? Het schrijven van ONveranderbaarheid ons had geleerd hoe robuuste systemen taaiheid produceren als je ze wilt veranderen.
Inmiddels is Obama een succesvolle president gebleken en velen –in Europa- hebben nu al moeite met afscheid nemen van deze gewetensvolle intellectueel. Het contrast kan nauwelijks groter zijn. En toch, Obama heeft veel bereikt, maar vooral in zijn tweede vier jaar en lang niet alles wat hij wilde. Zijn eerste actie, het sluiten van Guantánamo Bay is bijvoorbeeld uiteindelijk niet gelukt.
Dus is de vraag wat Trump gaat realiseren van zijn beloftes. Ik hoop van harte dat de theorie uit ONveranderbaar in hoge mate van toepassing zal zijn op zijn regime. Of zoals we weleens uitroepen als het gaat over (on-)veranderbaarheid in organisaties: “Je moet er toch niet aan denken dat de mensen echt gaan doen wat het management ze vraagt.”
Ik hou me er dus maar aan vast dat het systeem sterker is dan deze Amerikaanse versie van “Hadjememaar” (die hoewel arm in plaats van rijk, eenzelfde soort ontregeling op een systeem wist te zetten).
Wat zou het mooi zijn als we -als T. bijvoorbeeld het Parijse Klimaatakkoord verwerpt- onder leiding van China (ja, China!) gewoon doorgaan met leren hoe goedkope fossielvrije en duurzame energie te maken. En dat de VS dan uit puur economische motieven later toch aanhaakt.
Maar ik ben er niet zo positief over, over dat corrigerend vermogen. In deze tijden veranderen niet alleen de spelers, maar ook steeds vaker de spelregels. Ik denk dat we er niet tegen zijn opgewassen als het machtigste land besluit een dikke streep door afgesloten internationale verdragen te zetten.

Met een toch sombere groet, Jaap