ver-ontwaarde-ging

28 april 2014

Beste Leike,

Ik was deze week op een denkdiner over waardenwerk op de Universiteit voor Humanistiek. Het ging over de rol van waarden in advieswerk. De bijeenkomst werd ingeleid door Hans Vermaak en Simen van der Goot. Het ging hen om het ingewikkelde spel dat een opdrachtgever je zelden vraagt voor je morele oordeel over zijn vraag of opdracht, maar dat je die soms wel hebt. Zij ontdekten van gevoelens van verontwaardiging erop wezen dat je eigen waarden aan de orde zijn of in de knel komen.
Ver-ontwaarde-ging. Ik had me dit nooit zo gerealiseerd, maar het woord is ook echt zo opgebouwd.
En inderdaad, soms voel ik ook verontwaardiging in mijn werk. Bijvoorbeeld als keuzes met nare effecten voor mensen slecht onderbouwd worden. Of wanneer er achteloos wordt gedaan over zaken die voor anderen heel belangrijk zijn. Blijkbaar zijn dan mijn waarden in het geding.
Napratend met Simen kwam ik ook nog op het woord ‘verwaardigen’. Als in ‘hij verwaardigt zich niet tot een gesprek met zijn buurman’. Behoorlijk het tegenovergestelde dus. Iemand die zich verwaardigt bepaalt zelf wat hij belangrijk genoeg vindt om zich mee bezig te houden, waar hij waarde aan toekent. Degene die verontwaardigd is, is geraakt door het gedrag van een ander. Degene die verwaardigt, staat daarboven; hij kent zelf waarden toe. Klinkt een stuk waardiger eigenlijk.
Waar zou dat in zitten? Is degene die zich verwaardigt ook niet een beetje onaanraakbaar, arrogant misschien. Omdat hij zelf wel uitmaakt of hij een praatje maakt met zijn buurman? Is degene die zich verwaardigt degene met de macht in de situatie? Terwijl de verontwaardigde zich vaak machteloosheid voelt omdat zijn waarden in de knel komen en daar lang niet altijd wat aan te doen is?

Interessant was nog wel dat veel adviseurs (zo bleek die avond) het idee hadden dat ze wel voor het ‘hoe’, maar niet voor het ‘wat’ gevraagd werden door hun opdrachtgevers.
Daardoor bestond voor hen het probleem dat ze niks van het wat durfden te zeggen terwijl ze er zoveel van vonden.
Ik herkende dat eigenlijk niet zo. Mijn opdrachtgevers vragen me ook vaak vooral bij de methodische of veranderkundige kant (hoe), maar op een of andere manier spreek ik me ook wel uit over de richting of het doel dat de opdrachtgever wil bereiken. Al is het maar omdat een omstreden of niet erg realistisch doel uiteindelijk ook jezelf veel schade kan berokkenen. Maar ook omdat ik zo’n onderscheid altijd kunstmatig vind. Doel en middel (wat en hoe) hangen toch met elkaar samen? Hoe is dat voor jou? Bemoei jij je met de bedoelingen van je opdrachtgever?

groet, Jaap