Yes, we try!

24 november 2013

Beste Leike,

Ach ja, die arme Obama. Won de Nobelprijs al voordat hij iets kon doen. Gedragen op de vleugels van de hoop na jaren visieloze Bushadministratie. En dan ook nog dat diep-Amerikaanse “Yes, we can” als strijdkreet.

Herinner je je dat we workshops deden over ons pas uitgebrachte ONveranderbaarheid van organisaties in de tijd dat hij gekozen werd? We vroegen dan aan de zaal wie er dacht dat er veel zou veranderen en wie niet. Heel veel mensen dachten dat er veel zou veranderen….en dan vertelden wij onze inzichten over hoe onveranderbaar systemen zijn. Over hoe ‘smoren’ als een van de uitingsvormen van ’taaiheid’ mooie plannen verstikt door een te grote complexiteit en door een domweg teveel tegelijk. Alsof we een leuk feestje van hoop en verwachting verpestten.

Droevig genoeg kregen we misschien nog wel meer gelijk dan we dachten. Zelfs Quantanamo Bay met nog ongeveer twintig gevangenen krijgt hij niet gesloten.
En toch. Ik denk dat het een heel slimme man is. Ik denk dat het een heel fatsoenlijke man is. Ik denk dat hij echt dingen wil veranderen en hij blijft een begaafd retoricus, een groot inspirator. Het is geen kwestie van willen, maar van kunnen.

Zo heb je al je energie gestoken in het politieke spel in huis en senaat mee te krijgen in de Obamacare, heb je je door alle machanisaties en sabotages heen gewerkt, dan blijkt de website het niet te doen. En loop je het risico dat het uiteindelijk spaak loopt op de technische uitwerking.

Het klinkt natuurlijk lullig, ’technische uitwerking’ alsof het maar een detail is dat er niet toe doet. Maar een Noord-Zuidlijn is ook techniek, of een OV-kaart, een HSL-lijn, de verbouwing van het Rijksmuseum en al die grote projecten die uit de hand lopen in tijd en kosten.

Wat maakt toch dat die grote projecten altijd zo enorm tegen lijkten te vallen in de uitvoering? Willen we soms niet gewoon dingen die te moeilijk zijn, of te onoverzichtelijk? Of is er nog iets anders aan de hand. Zit het probleem niet zozeer in de uitvoering, maar in de besluitvorming, de behoefte te beloven?

Om besluitvorming rond te krijgen moet je met een verhaal komen dat beloftevol is. Het is een goed idee, het is realiseerbaar, het is beheersbaar en het is betaalbaar. Dus als in de ontwerpfase naar voren komt dat het idee ook de nodige nadelen heeft, of moeizaam te realiseren, onoverzichtelijk is of loeiduur gaat het project het nooit halen in de besluitvorming. Daarom wordt er net zo lang geschaafd aan teksten en spreadsheets tot het weer een prachtplan is. Obamacare, de Noord-Zuidlijn of de fusie van drie inspecties tot de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.

En zo beginnen we met projecten die veelbelovend zijn, die de bestuurder lof brengen over zijn visionaire doorzettingskracht, die vast een pagina klaarzetten in de geschiedenisboeken.

Als wij nu wisten dat Obama maar een piepklein deel van zijn Yes we can, zou kunnen, dan waren er veel meer die dit konden voorzien. Wat zou Obama zelf diep in zijn hart al hebben voorzien?

De ironie is natuurlijk dat als hij als kandidaat gezegd zou hebben dat hij zijn best zou doen, maar niets kon beloven “Yes we try”, hij altijd kandidaat zou zijn gebleven. Niet hij zou niet gekozen zijn, maar een ander die wel van die beloften deed.

Groet, Jaap