Vals Yang?

9 mei 2017


Beste Jaap,

Mooi thema snijd je aan. Zeker voor ons vak. Ik denk dat waken voor false balance voor ons vak ingewikkelder is dan voor de journalistiek. In de journalistiek kun je nog iets doen met feiten en de (wetenschappelijke of statistische) weging ervan.

Maar een organisatie is een dynamisch ding, zonder eenduidige wetenschappelijke waarheid. Wat waar is, wordt mede bepaald in een spel van continue beïnvloeding. En hoe weeg je daarin wat meer of minder waar(d) is?

Voorbeeldje. Jij hebt gestudeerd in de tijd dat Marx hip was. Een tijd waarin jullie de docenten naar huis stuurden en besloten dat jullie het zelf wel konden. Een tijd waarin de emancipatie van onderdrukten belangrijk was om een nieuw evenwicht te realiseren. In de ogen van de machtige was wat jullie deden vast een gevalletje false balance. Denk je niet? In ons vak heb je emancipatoire aanpakken die gericht zijn op het geven van een stem aan hen die geen of weinig stem hebben. Wij noemen dat niet false balance, maar het emanciperen van groepen, of het in evenwicht brengen van het debat of de machtsbalans.

Ander voorbeeld. We organiseren in veranderingen vaak de dialoog tussen verschillende gezichtspunten in de organisatie. We willen dan de wijsheid van de groep of de wijsheid van de minderheid te benutten. Daarvan wordt de (organisatie)wereld mooier en beter. Door de verschillende perspectieven in een systeem in dialoog te brengen met elkaar kom je tot betere oplossingen. Is het versterken van zwakke signalen, stem geven aan de minderheid creëren van false balance? Of is het juist goed dat we dat doen?

Een voorbeeld aan de andere kant van het spectrum. We staan vaak aan de kant van/ten dienste van het management. We adviseren hen over organiseren en veranderen. Helpen we dan om false balance voorkomen? Of hebben we dan te weinig oog voor de zwakke signalen, en helpen we alleen maar het dominante verhaal versterken?

Een paar dagen geleden hield Macron zijn overwinningstoespraak. Toen hij naar Le Pen verwees, werd er boe-geroepen. Hij maande tot stilte en gaf aan ook de stem van de ontevreden Fransen te begrijpen en te willen vertegenwoordigen. Maar natuurlijk geeft hij hen niet evenveel gelijk. Gevalletje false balance?

 Hier komt de acupuncturist in mij naar boven. ‘Evenwichtsvraagstukken’, en dus ook false balance, zijn niet zwart-wit. Je hebt altijd yin en yang, waarbij yang bestaat bij de gratie van yin en vice versa. Ze bestaan niet zonder elkaar. Ze zijn gelijkwaardig, maar zelden gelijk.Ik denk dat we in organisaties heel vaak vals yang of vals yin organiseren: te veel meebewegen met het ene of het andere. Met het idee dat we het juist goed doen om een specifieke stem te versterken.

Maar op grond waarvan beslissen we dat? Wie geven we die autoriteit? Zijn wij die autoriteit? En op grond van wat dan? Wellicht is het tijd om in ons vak te zoeken naar een nieuwe normativiteit hiervoor. Hoewel ook dat nog niet zo eenvoudig is.

Al hoorde ik vanochtend op de radio een prachtig voorbeeld. Een groep bestuurders en commissarissen uit grote beursgenoteerde bedrijven heeft een voorstel gedaan aan minister Kamp om een time-out mogelijk te maken voor bedrijven om, in geval van vijandige overname, alternatieven te kunnen ontwikkelen. Directe aanleiding is Unilever, die zegt goede alternatieven te hebben, maar die niet de tijd heeft om ze uit te werken. Van der Veer, vanochtend op de radio, gaf prachtig aan hoe zo’n time-out recht zou doen aan het meer Rijnlandse karakter van Nederlandse bedrijven om met alternatieven te komen waarin niet alleen shareholders, maar alle stakeholders en hun belangen worden meegenomen.

Waarom ik het een mooi voorbeeld vindt? Omdat het recht blijft doen aan het primaat van de aandeelhouder, maar tegelijkertijd er voor zorgt dat de stem van degene die in het geweld van het dominante verhaal dreigt te verliezen een kans krijgt.

Al denk ik dat Trump het een gevalletje false balance zou noemen …

Groet, Leike

Reageer

Organisatievragen