Uit evenwicht
9 augustus 2014
Beste Leike,
Komkommertijd. Een begrip uit vroeger tijden. Toen iedereen in de zomer op vakantie was en het nieuws zich beperkte tot een poema op de Veluwe of het overspel van een voetbalvrouw.
Wat is er toch aan de hand? Isis voert een moorddadige strijd om een kalifaat in Irak en Syrië te vestigen. Ebola grijpt om zich heen in West-Afrika. Palestijnen en Israëlieten voeren hun strijd naar ongekende hoogten op en wij Nederlanders komen maar niet bij van een neergeschoten verkeersvliegtuig met 300 doden waarvan 200 ‘van ons’. Putin verzamelt troepen bij de grens van Oekraïne en de NATO dreigt de Russen. Economische sancties van Russen en Westerse landen volgen elkaar in hoog tempo op.
Dat alles tegen de achtergrond van een zomer die naar mijn gevoel in januari begon, na een winter waarin het niet gevroren heeft. Af en toe een krankzinnige bui waarbij straten helemaal blank komen de staan. Of een superstorm in Amerika.
In de social media moet je verschrikkelijk oppassen met een mening over het Midden-Oosten conflict, want voor je het weet ben je ofwel anti-semiet of een onderdrukker van het uitgebuite Palestijnse volk. Je bent òf voor de een òf voor de ander.
De vliegramp domineerde wekenlang het nieuws en je kon nergens iets zeggen als je niet eerst had verklaard diep geschokt te zijn door al die doden, al dat leed. Rijkwaterstaat ontwikkelde beleid op het ophalen van de knuffels na de herhaalde rouwstoeten met de ‘remaining remains’ van Eindhoven naar Hilversum.
Het lijken me allemaal signalen van een wereld die uit evenwicht raakt; niet alleen het klimaat, maar ook de politieke verhoudingen en de manieren waarop we met elkaar omgaan, onze emoties.
Begrijp jij wat er aan de hand is?
Complexe systemen zoals samenlevingen, het klimaat of de publieke opinie hebben vaak corrigerende mechanismen. Is links een tijdje aan de macht geweest, het publiek ziet de nadelen van dit beleid, kiest wat rechtser en dan mag rechts het weer een tijdje proberen totdat blijkt dat dat het ook niet is (kijk naar de politieke geschiedenis van bijna alle westerse democratieën). Zo komt na regen gewoonlijks zonneschijn en heb je na een paar dagen chagrijn vaak geweldige behoefte aan gewoon gezellig. Het teveel van het een vraagt als het ware om het ander, het tegendeel. Daar zijn prachtige Latijnse woorden voor als status quo en equilibrium. In organisaties geven we dag vorm met checks and balances.
Maar nu lijken al die systemen uit evenwicht te raken. Ze roepen geen balancerende reactie op, maar meer van hetzelfde. Waar vroeger de-escalatie nog wel eens als verstandig beleid klonk, roepen nu de opiniemakers dat Putin geen respect heeft voor watjes en dat je maar beter fiks kunt dreigen, bewapenen en boycotten. Die Putin kent die redenering ook en doet hetzelfde….in een wat hoger tempo met een wat simpeler besluitvorming. Zo escaleren we een wedloop in waarvan het eind zoek is.
In het oude Palestina is het niet anders; ook daar willen beide partijen voor nu en voor altijd iets regelen dat zich niet laat regelen.
En het klimaat? Ach dat is zo ongrijpbaar van iedereen en niemand en zo onbegrijpelijk is zijn complexiteit dat intelligente mensen in mijn omgeving me vooral toevertrouwen dat ze dit wel heel lekker weer vinden…
Al die –uit evenwicht-ontwikkelingen- doen me denken aan de banken, een jaar of zes geleden. Eenzijdig, korte termijn, belangen van een kleine groep, en een soort geloof dat je de waarheid en de wijsheid in pacht hebt.
Ik verlang naar komkommertijd…en dan niet over komkommers die sinds vandaag goedkoper op de markt zijn vanwege de Russische boycot.
Met sombere groet, Jaap