Participatieautoriteit

2 november 2014


Beste Leike,

Dit weekend stonden er allemaal indrukwekkende stukken in de krant over hoe ons land werkt en geregeerd wordt. Aanleiding was de rapportage van de parlementaire commissie woningcorporaties. Heel bijzonder om de media te volgen en om te zien wat er gemaakt wordt van een sector die je goed kent. Ik heb tientallen corporaties geadviseerd en ben een keer of vier directeur van zo’n corporatie geweest. En ik heb ook heel wat van die directeuren gecoacht.
De corporatiesector is een sector die onder invloed van een maatschappelijke getij en veel liberale politieke ideologie een flink aantal jaren geleden verplicht is ‘ondernemender’ te worden en los te komen van verstikkende overheidsregelzucht. Het moesten ‘hybride organisaties’ worden die zowel een maatschappelijk belang moesten dienen als optreden als snelle ondernemers die niet teveel gehinderd worden door democratie en bureaucratie. Bijna alle corporaties veranderden van vereniging (met leden) in stichtingen. De directeuren werden bestuurder. Zo investeerden ze rendabel in makkelijke markten en onrenrabel is moeilijke gebieden. En ze werden slagvaardiger, ondernemender, minder risicomijdend en autonomer…

Decennia lang heeft de overheid allerlei taken op de markt gezet omdat de markt dat beter zou kunnen dan de overheid. Bekende voorbeelden zijn natuurlijk de PTT, de energiemaatschappijen en het openbaar vervoer, maar denk ook aan particuliere beveiligers die doen wat vroeger de politie deed of particuliere bedrijfjes die de inburgering voor hun rekening nemen.
Het klinkt leuk, de vrijheid van de markt, lekker efficiënt, ruimte voor ondernemingszin, innovatie. Maar overal waar de grenzen worden opgezocht ontstaan natuurlijk ook ontsporingen.
Als iets mis gaat met een maatschappelijk belang, dan moet de politiek in actie komen. Dat is hun rol. En in de afgelopen jaren ontwikkelde ze die rol tot een vaste tweetrapsraket: de parlementaire enquête waarin schande wordt gesproken over de gegroeide praktijk en de instelling van een autoriteit die nu eens gaat handhaven. Want werken met autoriteiten bieden mogelijkheden. De minister heeft iets om zich achter te verstoppen als het mis gaat en toch is er een soort verkapt overheidstoezicht. Zo hebben we inmiddels een Nederlandse Zorgautoriteit, een Autoriteit Financiële Markten, een Voedsel- en Warenautoriteit, een Dopingautoriteit, een Autoriteit Consument en Markt, een Kansspelautoriteit en niet te vergeten de Centrale Autoriteit Kinderaangelegenheden.
Er komt nog een Enquête naar de Fyra aan. Mijn verwachting van hun advies: een Spoorwegautoriteit.

Nu er niet zoveel meer geprivatiseerd kan worden, alle overheidsbedrijven zijn inmiddels aan de markt geschonken, ontstaat een nieuwe trend. De participatiemaatschappij. Veel van wat de overheid deed, kunnen de burgers toch ook prima zelf? Je kunt toch ook zelf voor je oma zorgen, het plantsoen maaien, de cultuuruitingen in de gemeente coördineren, vrijwilligerswerk doen in het hospice?
Daar gaan dingen gegarandeerd fout straks. Mensen verwerven informele machtsposities en misbruiken die, iemand krijgt de verkeerde medicijnen, niet alle hulp blijkt even belangeloos of vrijwilligers stoppen hun activiteiten zonder hun opvolging goed te regelen.

Ik voorzien een nieuwe parlementaire enquête en een nieuwe autoriteit: een participatieautoriteit.
Wedden?

Groet, Jaap

Reageer

Organisatievragen