Onze Amerikaanse mentaliteit….

29 januari 2017

Beste Leike,

Koude oorlog had je het over. Trump die handreikingen doet aan Poetin en tegen Europa zegt dat het zijn eigen boontjes moet doppen. Xi die pleit voor open markten en wereldhandel. Veranderingen kunnen soms heel hard gaan.
Ik ben uit 1953. De oorlog was eigenlijk net voorbij. De Amerikanen hadden ons bevrijd en waren daarom voor in de eeuwigheid onze vrienden. Met de Marshalhulp stimuleerden zij de wederopbouw van Europa. Wat een lieve, machtige, vrienden hadden we!
En we deden ze na, luisterden naar hun muziek, keken naar hun films, kopieerden hun cultuur. We kregen ook rock ’n roll en kauwgum. We droegen spijkerbroeken en Ray Ban zonnebrillen. Tot aan vandaag. Je kunt niet meer in een bioscoop komen of er zit een stel naast je met popcorn en cola.
En niet alleen cultureel natuurlijk. Ook de economie. Reagan koos voor een neoliberaal model, wij dus ook. De markt is het mooiste wat er is en kan alles het beste organiseren. Gaandeweg werd ons land een BV, moesten ambtenaren overheidsondernemers worden en moest de burger kiezen bij welk ziekenfonds, inburgering of elektriciteitsmaatschappij hij zijn diensten wilde afnemen. Politietaken werden overgenomen door private mannen in fantasie-uniformen en op het spoor moest er zo geconcurreerd worden dat we er uiteindelijk niet eens in slaagden een snelle trein te laten rijden. Net als in Amerika.
De wetenschap. Bij voorkeur publiceren in Engelstalige papers. Mijn zoon Jan schreef zijn masterscriptie in het Engels. Voertaal ook in veel colleges.
Management…. Driekwart van onze managementliteratuur komt uit de VS. Hoe invloedrijk is dat op hoe wij organisaties besturen? Waarom volgen Nederlandse managers een MBA, een op Amerikaanse leest geschoeide gebruiksaanwijzing voor organisaties? Hoe kan het dat veel bedrijven nog maar een waarde kennen: shareholders value?
Onlangs kreeg ik een mooi managementboek onder ogen. Reconsidering Change Management van de broertjes Ten Have, beide hoogleraar aan de VU. Een degelijk en serieus wetenschappelijk onderzoek naar de mate waarin change management ook echt op empirisch onderzoek rust en niet op aannemelijke verhalen. Het kaf van het koren scheiden. Belangstellend keek ik naar de lijst van 54 onderzochte boeken. Ik ken ze lang niet allemaal, maar ik schat het op 53 Angelsaksisch en een Belg (Laloux)
We zijn een Amerika light geworden. Instant consumptie en obesitas.

Wat ik wel mooi vind is een ander managementboek dat me dezer dagen onder ogen kwam: De Hollandse School van Veranderen van Ber Damen. Hij noemt zeven wetten van transitie en baseert zich in zijn denken op wat hij als de Hollandse School noemt. Sleutelwoorden zijn: een goed verhaal, een pragmatische aanpak, knutselen, mensgericht, nuchter, onconventioneel en met humor.
Als de voortekenen niet bedriegen gaan de tweede kamer verkiezingen in maart over wie we zijn. Normaal, patriottisch, redelij?… iedereen zoekt naar wat ons bindt.
Ik hoop op meer geluiden als die van Ber Damen waarin verbinding met traditie èn relativering daarvan beide een plaats krijgen.

Groet, Jaap