Managementkitsch
29 december 2013
Beste Leike,
Je hebt het over het overschreeuwen van problemen door zogenaamde leiders. Ik neem aan dat je bedoelt dat ze zich veel groter maken in hun pretentie dan in wat ze waar kunnen maken. Dat thema houdt me al een tijdje bezig. Op een of andere manier loont het om oplossingen te beloven die er niet zijn. We zien dat natuurlijk in de politiek, maar ook de managementliteratuur zwelgt van beloftevolle aanpakken die gegarandeerd succesvol zijn. In de politiek kennen we ‘populisme’ als aanduiding voor een werkwijze die kiezers naar de mond praat zonder een programma met oplossingen. In het managementvakgebied kennen we daar geen equivalent van. Toch staan er boekenplanken vol beloften te wachten op de lezende manager.
Milan Kundera heeft ooit eens gezegd dat sprake is van kitch als bepaalde (culturele) uitingen iets pretenderen wat niet waar gemaakt kan worden.
Ik vindt het wel een aantrekkelijke gedachte dat leidinggeven een kunst is, maar dat die kan omslaan in kitch als er meer beloofd wordt dan wordt waargemaakt. In zekere zin is die kitch voor velen herkenbaar. Ik herinner me ooit een groep adviseurs van een grote ICT-dienstverlener die met elkaar bullshitbingo speelde als ze naar hun manager luisterden. Inmiddels heeft Wikipedia een hele pagina aan dit fenomeen gewijd. Geestig! Je ziet hoe mensen door de lege teksten heen kunnen prikken.
En toch. Toch is er ook een enorme behoefte aan beloften, aan simpele oplossingen. Liever niet te moeilijk doen. De coachingskalender staat op #2 en de complimentenkalender op #3 als het best verkopende managementboek bij de gelijknamige boekhandel. Ik zou het eenhapscrackermanagementliteratuur willen noemen. In NRC/Handelsblad van afgelopen zaterdag beschreef Alex van der Hulst de 5 stappen naar een succesvol managementboek:
$11. Beloof de gouden horizon
$12. Blijf vaag
$13. Zorg voor een goede uitgever
$14. Vergeet de didactiek niet
$15. Noem Steve Jobs
Jij en ik, en gelukkig nog veel andere collega’s proberen uit die kitsch weg te blijven. Met ons boek ‘ONveranderbaarheid van organisaties’ zondigden we in ieder geval tegen regel 1 en 5. We proberen juist met onze klanten de lastige en pijnlijke kanten te onderzoeken, we proberen reëel te zijn, onder ogen te zien dat management vaak vol zit met voetangels en klemmen, ongestuurde verwachtingen, schipperen, vallen en opstaan en onverwachte tegenslagen en meevallers. Onzekerheid liever als een kracht zien dan als een probleem. De dramatische kant van het management. En daar dan de humor en de schoonheid weer van inzien. Zou dat kunst kunnen zijn?
Groet, Jaap