ING in de war

4 oktober 2018

Beste Leike,

Las jij het interview met de commissaris Breukink van ING in de NRC van 3 oktober jl.? Hij beklaagde zich over de manier waarop politici over de bank heen vielen rond de witwasaffaire die werd geschikt voor 775 miljoen. Politici doen dit uit eigenbelang sprak deze hoeder van het algemeen belang (…) en commissaris bij de bank die we onlangs met belastinggeld moesten redden.

Ik vind het een interessante kwestie vanuit ons vak. Het OM schikt de zaak met de rechtspersoon ING en slaagt er niet in om strafrechtelijk door te pakken naar personen omdat niet duidelijk is wie verantwoordelijk is. Ook deze toezichthouder zelf weet niet waar zijn verantwoordelijkheid ligt. Op de vraag of hij zichzelf aanrekent wat er is misgegaan antwoord hij: “Dat vraag ik me al maanden af. Ik ben er nog niet uit. Je kunt bij ING zomaar zeven partijen noemen die mogelijk verantwoordelijkheid dragen als er iets niet goed is gegaan: de mensen bij de afdeling compliance, het management, het bestuur, de interne en de externe accountant, toezichthouders, en wij als commissarissen.”

Nog even los van de voorzet voor open doel dat deze redenering dan ook opgaat voor als er dingen wel goed gaan en dat dus een salarisverdubbeling bij CEO Ralph Hamers misschien toch geen goed idee was; ze weten niet wie waarvoor verantwoordelijk is! Alleen voor de winst blijkbaar?

Nou had ik al eens gehoord dat de ING zichzelf regelmatig op de borst roffelde vanwege het innovatieve Spotifymodel, dus zocht ik even op hoe ze dat zelf omschrijven op banken.nl. Luister en huiver: “Het Spotify organisatiemodel wordt internationaal als voorbeeld gezien voor een flexibele, innovatieve organisatie. Het organisatiemodel werkt op basis van autonome teams die ieder verantwoordelijk zijn voor een stukje van het totale eindproduct aan de klant. Ieder team – squads genoemd – hebben een duidelijke missie en een producteigenaar in plaats van een hiërarchische manager. Deze organisatiestructuur heeft Spotify in staat gesteld om – ondanks de exponentiele groei – haar aanpassingsvermogen en innovatiekracht te behouden.”

Kijk, de hiërarchische manager gaat bij het grote vuil. Die hebben we niet langer nodig. We hebben alleen nog missies en producteigenaren, en er zijn squads, tribes en chapters. Net als bij suspecte motorclubs.

Ben ik nu een oude aftandse lul Leike? Ben ik niet meer van deze tijd als ik denk dat een organogram waarin je kunt afleiden wie verantwoordelijkheid draagt voor wat wel een handig hulpmiddel is? Ben ik uitgerangeerd als ik denk dat het helpt om na te denken over de samenhang tussen taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden? Ben ik geheel verkalkt als ik denk dat verantwoordelijkheid van velen leidt tot onverantwoordelijkheid? En moet ik nodig met pensioen als ik denk dat een commissaris er is om toezicht te houden op de kwaliteit van het bestuur?

Zelf denk natuurlijk niet he? Zelf denk ik dat het OM gewoon de CEO moet vervolgen tenzij hij kan aantonen dat hij er niks mee te maken had. Ik denk bijvoorbeeld ook dat al die experimenten met zelfsturing en malle begrippen uit de motorbendewereld over een paar jaar zullen leiden tot een blozend wegkijken en hard roepen dat zij ook niet weten wie daarvoor verantwoordelijk was. Allemaal verhaaltjes om bezuinigingen goed te praten, nog meer inspanning te ontlokken aan medewerkers, de ratrace op te voeren. En dat met een sausje van democratisering, empowerment, autonomie en ultrasnel reageren op de markt.

En dan nog even terug naar de commissarissen. De mensen waarvan je verwacht dat ze sadder and wiser zijn. Dat ze tegen de bestuurder zeggen: “Zeg Ralph, kan jij je verantwoordelijkheid eigenlijk wel aan? Je maakt een modieuze zooi van een nette bank. Straks weten we niet eens meer wie op z’n donder moet krijgen als er iets misgaat. Maar hier ben jij verantwoordelijk voor. Dit jaar geen periodiek Ralph!”

Groet,  Jaap