Improvisatie in de modder
13 januari 2018
Beste Leike,
Karikaturen zijn inderdaad lastig. Het slaat mensen plat tot een eendimensionaal plaatje.
Hoewel…. Als je kijkt naar de strips van Peter van Straaten opent zich voor mij bijna steeds een klein dramaatje, een verhouding waar meerdere lagen in naar voren komen. Tekstjes die niet alleen naar inhoud verwijzen, maar ook naar weemoedigheid, onmacht, chagrijn, verlangen of frustratie. Of maakt Peter van Straaten geen karikaturen? Siegfried Woldhek dan? Zijn schrijvers en politici? Dat zou je toch karikaturen kunnen noemen. Iemands gezicht zo getekend dat ook zijn denken, overtuigingen of talenten zichtbaar worden. Gelaagde plaatjes.
Dat is het ingewikkelde he? Dat je aan bijna alles nuance en diepgang kunt geven.
En dat terwijl jij in je blogje aan mij nu juist het begrip karikatuur wilde gebruiken als de wijze waarop mensen elkaar eendimensionaal karakteriseren in eenduidige oneliners.
Maar ik ben het wel geweldig met je eens. Je kunt je eigenlijk niet verhouden tot een platte eendimensionale figuur. Dat slaat dood, dat wordt een ding. Daarom zie je ook dat in de betere romans karakters juist veel dimensies hebben: tegenstrijdige gevoelens, aangename en minder aangename kanten, onvervulde verlangens, verlegen overmoedigheid, trage paniek of uit angst voortkomende moed. Daarom zie je in mooie schilderijen een raadselachtige glimlach of een meisje dat een brief leest waarbij je fantaseert wat erin staat. Daarom luister ik nu al een week gefascineerd naar CD-tjes van Ernst Reijseger die met twee anderen raadselachtige muziek maakt waarin ik Afrikaanse klanken hoor, maar ook improvisatiejazz, minimal music, rauwe en iele stemmen en ander knutselwerk. Wat een lagen en wat een speelplezier hoor je daar!
En hoe leuk is het niet om samen met collega’s ook te werken aan nooit affe dingen. Je eigen professionaliteit, een klant die wat met je opschiet, een nieuw boek op stapel, een groep cursisten waar de muntjes vallen of een ontstroeft conflict. Altijd gelaagde, ingewikkelde vraagstukken, gepuzzel en gemodder, improvisatie en reflectie.
Zo ben ik ook heel benieuwd hoe het straks zal gaan met de Ambachtsschool voor Organiseren en Veranderen. De pret alleen al om met hele slimme, leuke en natuurlijk erg eigenwijze collega’s samen iets nieuws te beginnen. Het zoeken naar de vorm, het bedenken van inhoud, het prutten met een website. Benieuwd of het ons lukt ook anderen aan te spreken met het aanbod. Of anderen herkennen dat we enorm verschillend zijn en tegelijk veel delen. En of het ons lukt nu en dan samen met klanten en collega’s weer nieuwe inhoud te bakken, anderen op weg te helpen en ons veranderrepertoire verder te veranderen.
We zeggen weleens dat we graag met onze poten in de modder staan. Dat we met plezier prutsen in de onvolmaakte wereld van alledag. Dat we het menselijk tekort als vertrekpunt in denken en handelen nemen. Ook dat van onszelf.
Of maken we dan van onszelf een karikatuur?
Groet, Jaap