Illya en chimpansees

7 september 2013

Beste Leike,

Je houdt een pleidooi voor het maken van de ‘Bert’, waarin mannen kunnen aangeven hoe hun wereld is geworden nu al die vrouwen meedoen. Als ik daar een eerste poging voor doe…. Ik ken eigenlijk geen wereld zonder vrouwen, ook in mijn werk niet.  Ik zie ze overal, ik heb eens nagekeken hoe mijn opdrachtgevers eruit zien. Meer vrouwen dan mannen. Ik zie gewoon het issue niet meer. Dus zo’n Illya?

Als de vrouwenbeweging in 1975 had kunnen zien wat in 2013 gewoon is, zouden ze denk ik niet geloven dat het zo snel kan gaan. Vrouwelijke dokters, burgemeesters, brandweerlieden, militairen, hoogleraren. Het roemruchte kabinet Den Uijl had maar één vrouw! Ik gaf jaren les aan jonge adviseurs, in 1990 voor 80% mannen, nu een ruime meerderheid vrouwen. Dat is toch een ontwikkeling die niet meer te remmen is? Het glas is driekwart vol.

Als je heel ongeduldig bent kun je natuurlijk zeggen dat de percentages hier en daar, vooral heel hoog, behoorlijk achterblijven. Is ook zo, maar volgens mij vooral een kwestie van tijd.

Even terug naar samenwerking met vrouwen; ik doe het graag. Maar ik probeer conflicten te voorkomen. Ik ben ook een beetje bang van ze.

In ‘Verzoening’ laat primatoloog Frans de Waal zien hoe chimpansees met conflicten omgaan. Vrouwtjes zijn vriendin voor het leven, steunen elkaar in tegenspoed, zijn ongelofelijk trouw. Tot ze ruzie krijgen. Dan wordt het buitengewoon fel en zijn ze diepe vijandinnen geworden. Het kan niet meer goed komen. De mannetjes daarentegen zijn opportunistisch in hun vriendschappen, ze sluiten coalities in het spel om de macht, dikke maatjes om hogerop te komen. Daarbij krijgen ze soms ruzie, rennen elkaar met veel kabaal achteraan, bijten een oor af, ze zijn woest. Tot dat dat niet meer erg handig is, mannetjeschimpansees kunnen verzoenen, ze kunnen het goedmaken, de ruzie bijleggen en weer vrienden worden.

Frans de Waal waarschuwt ervoor dat chimpansees geen mensen zijn. Zie het als een metafoor. Maar ik herken wel iets. Bonobo’s (dwergchimpansees) leggen alle spanningen bij met sex. Dat kan met hetzelfde geslacht of juist niet, met kinderen en bejaarden en met zichzelf. In de dierentuin van San Diego zitten ze in een ‘adult zone’. Leuk he? Ik zag toevallig deze zomer in Frankrijk in een apendierentuin een groep Bonobo’s waar ruzie ontstond. Grote ruzie. Een enorm gekrijs en geren. Opeens stond een vrouwtje luid krijsend op haar achterpoten met gespreide armen en als een enorme verkeersagent ging ze tussen partijen staan. Dat maakte dermate veel indruk op de anderen dat het snel stil werd. Mooi vrouwelijk leiderschap. En nu ik er over nadenk, het zag er even heel masculien uit.

Vrouwenstrijd noemen strijdvaardige feministen het. Weet jij of er onderzoek is over vrouwen en conflicten? De rol van trouw, het vermogen tot verzoenen, hoe opportunistisch en politiek willen vrouwen zijn? Had Machiavelli ook een vrouw kunnen zijn?

Zou de volgende Illya daarover kunnen gaan? Echte interesse in waarom de dingen gaan zoals ze gaan in plaats van ijdelheden? Alsof goed wijn nog krans behoeft. Ik hoef geloof ik geen ‘Bert’, maar wat meer diepgang in plaats van idealen zou ik wel een stap vooruit vinden.

Groet, Jaap