Draagvlak

8 februari 2019

Beste Leike,
 
Rond het klimaatbeleid zie je een aantal politieke partijen worstelen met de veranderkundige vraag. Hoe krijg je ingrijpende veranderingen gerealiseerd terwijl je aan de macht kunt blijven? Onverhuld spreken de regeringspartijen VVD en CDA zich uit dat ze alleen aan klimaatmaatregelen willen denken als er draagvlak voor is.

 
Weet je nog dat we in Onderweg het thema draagvlak bij verandering belichtten? We schreven er dit over:

“Draagvlak creëren is een begrip dat stamt uit de politiek. Als je draagvlak creëert zoek je naar ondersteuning voor jouw verandering. Je doet dat door te onderzoeken wie jouw verandering wil steunen, omdat hij er belang bij heeft. Je verbindt dus mensen aan jouw verandering.
… Bij draagvlak creëren zoek je de belangrijkste partijen die jouw veranderidee mogelijk helpen maken.
 
Het begrip draagvlak introduceren in de veranderinteractie is niet altijd garantie voor succes. Met het creëren en zoeken van draagvlak haak je aan op de machtsdynamiek in het sociale weefsel, en op de politieke kant van betekenisgeving. Juist de politieke connotatie van het begrip draagvlak kan politiek gedrag uitlokken. Een spel van onderhandelen, verhullen, politieke correctheid en binnenhalen van deelsuccessen voor de eigen achterban kan dan dominant worden. Daarmee loop je het risico dat niet de verandering centraal staat, maar het positioneringsspel over de verandering.“
 
Draagvlak is geen statisch gegeven. Het wordt beïnvloed door wat gezaghebbers zeggen en doen en door berichtgeving in de media.
Zeggen dat er geen draagvlak is, is daarom geen constatering, maar een -al dan niet bewuste- ondermijning van het draagvlak dat er wel is.  Je negeert bijvoorbeeld al die jongeren die deze donderdag de gemiddelde leeftijd in Den Haag enorm naar beneden brachten en al die wetenschappers en schooldirecteuren die dat ondersteunden.
En dat gebeurt tegen een achtergrond waar de grootste krant van het land roept dat er eigenlijk geen klimaatprobleem bestaat en paniek zaait over de betaalbaarheid van de klimaatmaatregelen voor gewone mensen. En het gebeurt tegen de achtergrond van komende verkiezingen voor de Eerste Kamer waardoor politici dagelijks met geknepen billen de opiniepeilingen analyseren om te kijken welke gaten in de kiezersmarkt aangeboord kunnen worden met een goedgekozen oneliner.
Door steeds te roepen dat er draagvlak nodig is, wordt de vrees uitgelokt dat er iets verschrikkelijks te gebeuren staat als we de ‘klimaatdrammers’ (aldus de fractievoorzitter van de VVD) hun gang laten gaan. Zo zien we dat de regering niet de leiding neemt, maar deze uit handen geeft aan de opiniepeilers en een ochtendblad met een eigen agenda.
 
Het lijkt zo eenvoudig. Alsnog een CO2-heffing voor de industrie invoeren maakt dat je de verandering voor burgers overzichtelijker en acceptabeler kunt maken. Niet alleen wordt de opgave voor de burgers kleiner, de last wordt ook eerlijker verveeld. En als we een ding zeker weten als het over acceptatie van ongemak gaat, is het wel dat eerlijk verdelen van de last enorm helpt.
Dat is wel goed voor het draagvlak. Roepen dat het er niet is, niet.
 
Groet, Jaap