De markt als organiserend principe

13 januari 2019

Beste Leike,
 
Snap jij nou hoe dat zit met die liberalen die het marktmechanisme zo bewonderen? Die erin geloven dat de markt altijd leidt tot eerlijke verdeling, voorspoed en efficiency?
Ik snap die redenering wel, maar ik ben zo verbaasd dat degenen die er zo voor pleiten dat opeens niet doen als het om het klimaat gaat.
Zo vinden zij het niet nodig dat vliegen aan dezelfde voorwaarden voldoet als andere vormen van vervoer, namelijk door accijns en BTW over brandstof te betalen. Het gevolg is dat je voor een paar tientjes naar Barcelona vliegt en een veelvoud kwijt bent als je hetzelfde stuk met de trein wilt doen. Dat is dan toch geen eerlijke concurrentie? En bovenal, het leidt ertoe dat het halen van de normen van Parijs verder weg raakt.
Zo zijn diezelfde liberalen ook geharnaste tegenstanders van rekeningrijden. Waar alle verkeerskundigen het erover eens zijn dat er maar een manier is om de mobiliteitsbehoefte te reguleren (door het rijden op sommige plaatsen en op sommige momenten duurder te maken), bedenken de liberalen dat dat niet eerlijk zou zijn. Dan zou het te duur worden om met een auto naar je werk te gaan. Let op: dat zo’n marktmechanisme niet eerlijk zou zijn… En dus leggen we nog meer asfalt aan en vervuilen meer auto’s meer.
En zo willen die liberalen ook niet dat de industrie (de grootste vervuiler) een CO2-heffing gaat betalen. Gewoon een bedrag per ton uitgestoten CO2, de vervuiler betaalt. Ook hier zijn alle wetenschappers het erover eens dat dat een buitengewoon effectief middel is om de uitstoot terug te brengen en de kosten te leggen bij de vervuiler. Hele simpele marktwerking.
Drie voorbeelden van hoe marktwerking zou kunnen helpen om het klimaat niet nog veel verder uit de hand te laten lopen.
 
Maar voor nutsvoorzieningen, daarvoor is de markt blijkbaar een topidee.
Zo proeven we de vruchten van de marktwerking in de zorg, hebben we de Postbank overgedaan aan de ING, verkochten we de energiebedrijven aan buitenlandse marktpartijen, is de top van KPN (vroeger staatsbedrijf der PTT) inmiddels geheel gevuld door buitenlanders die alleen naar aandeelhouderswaarde kijken. En wordt het internet geheel gedomineerd door Amerikaanse bedrijven. Allemaal nutsvoorzieningen waar we als burgers eigenlijk geen dag zonder kunnen.
Ik geloof nu toch dat ik de rode draad zie. Voorzieningen voor burgers kunnen het beste naar de markt, maar voor klimaatmaatregelen zou de markt veel te effectief zijn.

Wat hoop ik toch dat de kiezersmarkt dit snel doorziet en afstraft, met 130 kilometer per uur.
 
Groet, Jaap